Εισαγωγή
Το παρόν Σχέδιο υλοποιείται με βάση τις κατευθύνσεις του Νόμου 4957/2022, στο πλαίσιο της πράξης «Μονάδα Στρατηγικού Σχεδιασμού Πανεπιστημίου Πελοποννήσου» η οποία έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020» με κωδικό MIS 5184856. Το Σχέδιο περιλαμβάνει αναλυτικά τις εξής διαστάσεις:
- Αποτύπωση των βασικών στοιχείων του Τμήματος
- Αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης σε κεντρικούς πυλώνες, όπως είναι η εκπαίδευση, η έρευνα, οι υποδομές και οι υπηρεσίες
- Χαρτογράφηση των δυνατών και αδύναμων σημείων του Τμήματος σε συνδυασμό με το ευρύτερο περιβάλλον,
- Αποτύπωση των στρατηγικών στόχων του Τμήματος
- Κεφάλαιο 1: Παρουσίαση Τμήματος
-
Το επιστημονικό πεδίο του Τμήματος Γεωπονίας υπηρετεί την αγροτική παραγωγή που αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς συντελεστές της οικονομίας της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ο αυξανόμενος αριθμός σύγχρονα οργανωμένων μονάδων γεωργικής παραγωγής (π.χ. θερμοκήπια στη Μεσσηνία), γεωργικών εκμεταλλεύσεων που συνδέονται με την παραγωγή δενδροκομικών ειδών (ελιά, εσπεριδοειδή, αμπέλι κ.ά.), κηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας, καθώς και μονάδων μεταποίησης (ελαιουργεία, οινοποιεία, συσκευαστήρια κηπευτικών, βρώσιμης ελιάς, ξηρών σύκων (ΣΥΚΙΚΗ) και σταφίδας, εργοστάσια παραγωγής χυμών εσπεριδοειδών, βιομηχανικής τομάτας κ.ά.) στην Περιφέρεια Πελοποννήσου καταδεικνύουν την ανάγκη λειτουργίας ενός Τμήματος Γεωπονίας στην Περιφέρεια αυτή.
Πρωταρχική αποστολή του Τμήματος είναι η παροχή ολοκληρωμένης εκπαίδευσης σε προπτυχιακούς φοιτητές/-τριες για την απόκτηση επαρκούς επιστημονικής και επαγγελματικής κατάρτισης στο ευρύτερο πεδίο της επιστήμης της Γεωπονίας. Το πρόγραμμα σπουδών έχει δημιουργηθεί με σκοπό να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις του επαγγέλματος του Γεωπόνου και για την διαμόρφωσή του ελήφθησαν υπόψη η πλούσια διδακτική και επαγγελματική εμπειρία των μελών ΔΕΠ, τα προγράμματα σπουδών τμημάτων συναφούς αντικειμένου του εσωτερικού και του εξωτερικού, καθώς και οι απαιτήσεις της αγροτικής παραγωγής της Ελλάδας, και ιδιαίτερα της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Με βάση το σχεδιασμό του ΠΠΣ (μαθήματα, εργαστηριακές ασκήσεις, πρακτική άσκηση, διπλωματική μελέτη) και τα προαναφερόμενα, οι απόφοιτοι του Τμήματος Γεωπονίας αποκτούν ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προσόντα που τους παρέχουν την δυνατότητα να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά σε φορείς της αγροτικής παραγωγής τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, και με μεγαλύτερη ευκολία, συγκριτικά με τους αποφοίτους άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας, σε φορείς της αγροτικής παραγωγής της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Το Τμήμα διαθέτει ένα ΠΠΣ στο οποίο ενσωματώνονται όλες οι σύγχρονες εξελίξεις της γεωπονικής επιστήμης (state-of-the-art), με ιδιαίτερη έμφαση στη γεωργική παραγωγή, όπως είναι η αειφορική διαχείριση των καλλιεργειών (συστήματα αμειψισποράς, οργανική γεωργία, πιστοποιημένη παραγωγή, ορθολογική χρήση λιπασμάτων, ολοκληρωμένη καταπολέμηση εχθρών και ασθενειών, εκμηχάνιση καλλιεργητικών φροντίδων με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών), εφαρμογές γεωργίας ακριβείας, καλλιέργεια φυτών με σύγχρονα υδροπονικά συστήματα, βελτιστοποίηση της συντήρησης και γενικότερα της διαχείρισης της ποιότητας των παραγομένων προϊόντων, παραγωγή υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού με σύγχρονες μεθόδους (όπως ιστοκαλλιέργεια, υδροπονία), διατήρηση φυτικού γενετικού υλικού (παραδοσιακών ποικιλιών, ενδημικών φυτών) κ.ά.
Το Τμήμα προσφέρει από το ακαδ. έτος 2019-20, πενταετές ΠΠΣ (10 ακαδημαϊκών εξαμήνων) που οδηγεί στη συγκέντρωση κατ’ ελάχιστο 300 ευρωπαϊκών πιστωτικών μονάδων (European Credit Transfer System, εφεξής ECTS) και στο πτυχίο Γεωπονίας. Αναλυτικά για την ολοκλήρωση του ΠΠΣ Γεωπονίας απαιτείται η επιτυχής παρακολούθηση 53 μαθημάτων, η εκπόνηση διπλωματικής εργασίας και η
πραγματοποίηση πρακτικής άσκησης. Από τα συνολικά 53 μαθήματα, τα 48 είναι Υποχρεωτικά και τα πέντε (5) Υποχρεωτικής Επιλογής (από μια ομάδα 21 συνολικά προσφερομένων μαθημάτων Επιλογής). Από τα 53 μαθήματα, τα 36 έως 40 μαθήματα προσφέρονται μαζί με υποχρεωτικές Εργαστηριακές Ασκήσεις (ανάλογα με τα μαθήματα που θα επιλεγούν από τα προσφερόμενα μαθήματα επιλογής). Τα μαθήματα οδηγούν συνολικά στη συγκέντρωση 260 πιστωτικών μονάδων και είναι έτσι σχεδιασμένα ώστε να υπάρχει αντιστοίχιση με μαθήματα ομοειδών Τμημάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού, η αντιστοίχιση στις περιπτώσεις κινητικότητας μέσω προγραμμάτων Erasmus καθώς και η πραγματοποίηση μεταπτυχιακών σπουδών. Η εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας πραγματώνεται στα δύο τελευταία εξάμηνα των σπουδών και οδηγεί στη συγκέντρωση 30 ECTS. Περιλαμβάνει την εκτέλεση πειραμάτων στα θερμοκήπια ή τον ανοικτό αγρό του αγροκτήματος της Σχολής, εργαστηριακές αναλύσεις, έρευνα πεδίου κ.ά. Η πρακτική άσκηση πραγματώνεται στο τελευταίο εξάμηνο σπουδών, είναι δίμηνης διάρκειας και προσφέρει 10 ECTS. Επιδιώκεται να πραγματοποιείται στον ιδιωτικό τομέα για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας στο περιβάλλον της πραγματικής οικονομίας. - Κεφάλαιο 2: Παρουσίαση υφιστάμενης κατάστασης
-
Ο στρατηγικός προγραμματισμός του Τμήματος βασίζεται στη συνεχή ανατροφοδότηση του ΠΠΣ του με σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις στο γεωπονικό τομέα, με σκοπό την προετοιμασία των φοιτητών/-τριών για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
Η στρατηγική ακαδημαϊκής ανάπτυξης για τη λειτουργία του Τμήματος Γεωπονίας και του νέου ΠΠΣ είναι εναρμονισμένη με τον στρατηγικό σχεδιασμό του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (Β26.22), και αφορά στο Εκπαιδευτικό Έργο, στο Ερευνητικό Έργο, στη Διοικητική Αναβάθμιση και στην Εξωστρέφεια – Διεθνοποίηση – στις Σχέσεις με την τοπική κοινωνία.
Εκπαιδευτικό Έργο
- Συνεχής ενημέρωση του εκπαιδευτικού προσωπικού για τις διεθνείς εξελίξεις στον εκπαιδευτικό και επιστημονικό τομέα της Γεωπονικής Επιστήμης.
- Επικαιροποίηση της εκπαίδευσης με ενσωμάτωση των νέων γνώσεων και τεχνολογιών που προέρχονται από την ερευνητική δραστηριότητα των μελών ΔΕΠ του Τμήματος, στη διδακτέα ύλη των μαθημάτων.
- Παροχή δυνατότητας των φοιτητών να συμμετέχουν στη διαμόρφωση του ΠΠΣ με βάση τις προσωπικές τους ανάγκες για επιμόρφωση και τις φιλοδοξίες τους για επαγγελματική αποκατάσταση.
- Αύξηση του ποσοστού των φοιτητών/-τριών που ολοκληρώνουν το πρόγραμμα σπουδών εντός του προβλεπόμενου χρόνου (ν έτη) ή ν+1 έτη.
- Ενθάρρυνση των φοιτητών για συμμετοχή στην έρευνα και κατανόηση σύγχρονων ερευνητικών μεθόδων που ακολουθούνται στη Γεωπονική Επιστήμη και εφαρμογή τους στη γεωργική παραγωγή.
Ερευνητικό Έργο
- Συμμετοχή των μελών ΔΕΠ σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα (εθνικά, ευρωπαϊκά).
- Συνεργασία των μελών ΔΕΠ με ερευνητικές ομάδες εκπαιδευτικών και ερευνητικών Ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
- Συμμετοχή σε ερευνητικά έργα που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
- Αύξηση του πλήθους του δημοσιευμένου έργου (επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων) των μελών του εκπαιδευτικού προσωπικού, των μεταπτυχιακών φοιτητών, των υποψηφίων διδακτόρων και των μεταδιδακτορικών ερευνητών.
- Συμμετοχή φοιτητών/-τριών σε ερευνητικά προγράμματα και ερευνητικές δραστηριότητες του Τμήματος (έρευνα, δημοσιεύσεις ερευνητικών αποτελεσμάτων σε επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων κ.ά.).
Διοικητική Αναβάθμιση
Το Τμήμα Γεωπονίας είναι αποδέκτης όλων των ενεργειών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου που αποσκοπούν στην ενσωμάτωση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας
Εξωστρέφεια – Διεθνοποίηση – Σχέσεις με την τοπική κοινωνία
- Ενίσχυση της κινητικότητας των εισερχομένων και εξερχομένων φοιτητών, διδακτικού και διοικητικού προσωπικού.
- Ενίσχυση διεθνοποίησης του Τμήματος μέσω της συνεργασίας των μελών ΔΕΠ με εκπαιδευτικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού για εκπαιδευτικούς (π.χ. διδασκαλία σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, συμμετοχή σε τριμελής επιτροπές διδακτορικών διατριβών) και ερευνητικούς σκοπούς (ερευνητικά προγράμματα, δημοσιεύσεις).
- Διασύνδεση του ΠΠΣ και κατά συνέπεια των αποφοίτων, κυρίως με τον πρωτογενή αλλά και το δευτερογενή και τριτογενή τομέα της οικονομίας, μέσω δράσεων και συνεργασιών με φορείς του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
- Η ενσωμάτωση στο ΠΠΣ των νέων επιστημονικών και τεχνολογικών προσεγγίσεων στο σχεδιασμό της αγροτικής παραγωγής της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
- Η ενθάρρυνση των φοιτητών/-τριών για επαφή με την αγορά εργασίας μέσω της εκπόνησης της πρακτικής τους άσκησης σε φορείς της αγροτικής παραγωγής, και ιδιαίτερα σε φορείς του ιδιωτικού τομέα της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
- Κεφάλαιο 3: Ανάλυση SWOT Τμήματος Γεωπονίας
-
Δυνατά σημεία
Καλά σχεδιασμένο ΠΠΣ στο πρότυπο άλλων αντιστοίχων Τμημάτων Γεωπονίας της Ελλάδας και του εξωτερικού, με έμφαση στις απαιτήσεις του επαγγέλματος του Γεωπόνου στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, υιοθετώντας παράλληλα στοιχεία σύγχρονων τεχνολογιών που επιτρέπουν στους αποφοίτους την ταχύτερη επαγγελματική αποκατάσταση.
Το Τμήμα διαθέτει πολύ καλές υποδομές, με πρόσβαση για χρήση σε επαρκείς και ικανοποιητικά εξοπλισμένες αίθουσες διδασκαλίας, πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια σε όλα τα επιμέρους πεδία της γεωπονικής επιστήμης (ορισμένα από τα οποία βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο), θερμοκήπια, δενδροκομείο αλλά και χώρους για υπαίθριες καλλιέργειες κηπευτικών και φυτών μεγάλης καλλιέργειας, για την υποστήριξη της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας.
Το Τμήμα στελεχώνεται από 22 μέλη ΔΕΠ, 6 μέλη ΕΔΙΠ, 4 μέλη ΕΤΕΠ που παρέχουν το εκπαιδευτικό έργο, το οποίο επικουρείται από μικρό αριθμό συμβασιούχων εκπαιδευτών, μεταπτυχιακών υποτρόφων και υποψηφίων διδακτόρων. Αυτό σε συνδυασμό με τον αριθμό των προπτυχιακών φοιτητών επιτρέπει την διατήρηση της αναλογίας διδασκόντων/ διδασκομένων σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η γραμματειακή υποστήριξη του Τμήματος παρέχεται από 3 στελέχη. Το προσωπικό του Τμήματος προέρχεται από το πρώην ΤΕΙ Πελοποννήσου και διαθέτει σημαντική εκπαιδευτική και διοικητική εμπειρία.
Οι διδακτικές μέθοδοι με φοιτητοκεντρική προσέγγιση (εργαστηριακές ασκήσεις, ατομικές ή ομαδικές εργασίες, υποχρεωτική πρακτική άσκηση, υποχρεωτική διπλωματική μελέτη, έλεγχος παραγόμενου έργου μέσω λογισμικού ανίχνευσης κειμενικής ταύτισης, διαλέξεις επισκεπτών καθηγητών από το εξωτερικό) προωθούν την απόκτηση γνώσεων και την ανάπτυξη μαθησιακών και επαγγελματικών δεξιοτήτων των φοιτητών/-τριών.
Η επικοινωνία των φοιτητών/-τριών με τους διδάσκοντες και τα υπόλοιπα μέλη του Τμήματος είναι σε πολύ καλό επίπεδο και γίνεται με ευχέρεια και άμεσο τρόπο, τόσο με προσωπική επικοινωνία, όσο και με e-mail, μέσω e-class, κ.ά.
Η κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων βρίσκεται στο τελικό στάδιο θεσμοθέτησής της από την Πολιτεία και θα είναι αυτά που ισχύουν για τους πτυχιούχους γεωπόνους των αντιστοίχων Τμημάτων Γεωπονίας των άλλων Πανεπιστημίων.
Ως προς τη γεωγραφική θέση του Τμήματος, η ύπαρξη αξιόλογων επιχειρήσεων στον πρωτογενή αλλά και δευτερογενή τομέα στην Περιφέρεια Πελοποννήσου δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον και ανάγκες για την ανάπτυξη συνεργασιών με την πραγματική οικονομία τόσο στο πεδίο της εκπαίδευσης (πρακτική άσκηση κ.ά.) όσο και στο πεδίο της έρευνας, ενώ παράλληλα παρέχει πολλές ευκαιρίες απασχόλησης στους αποφοίτους του Τμήματος.
Η ένταξη του Τμήματος στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου το οποίο διαθέτει 22 Τμήματα με ποικίλα επιστημονικά πεδία δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη της πολύπλευρης προσωπικότητας των αποφοίτων.
Η βιβλιοθήκη του Ιδρύματος (στον Αντικάλαμο) είναι πολύ καλά οργανωμένη και βρίσκεται στον ίδιο χώρο με αυτόν του Τμήματος.
Αδυναμίες του Τμήματος
- Υπάρχει ανάγκη στελέχωσης του Τμήματος σε ορισμένα γνωστικά αντικείμενα που δεν καλύπτονται επαρκώς από τα υπάρχοντα μέλη ΔΕΠ.
- Το ποσοστό των φοιτητών που παρακολουθούν τα μαθήματα κρίνεται χαμηλό (25-30%).
- Η κινητικότητα τόσο των φοιτητών/-τριών όσο και του λοιπού εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού κρίνεται ότι θα πρέπει να αυξηθεί, καθώς παρατηρήθηκε μια κάμψη, ιδιαίτερα λόγω της πανδημίας
Ευκαιρίες
- Αύξηση της ελκυστικότητας του Τμήματος και της διείσδυσης στην κοινωνία μέσω της συμβολής του στη διάχυση γνώσης, στην εκπαίδευση και παραγωγή στελεχών που θα επανδρώσουν φορείς της αγροτικής παραγωγής σε μια περιοχή με ανεπτυγμένη την αγροτική οικονομία, όπως είναι η Περιφέρεια Πελοποννήσου.
- Άμεση και εύκολη επικοινωνία με φορείς της αγροτικής οικονομίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
- Εύρεση πρόσθετης χρηματοδότησης για ερευνητικό έργο από φορείς της αγροτικής παραγωγής που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Πελοποννήσου. Για την αξιοποίηση των ανωτέρω ευκαιριών πολύ σημαντική είναι και η συμβολή των επαρκώς και σύγχρονα εξοπλισμένων εργαστηριακών χώρων του Τμήματος.
Απειλές
- Η αναλογικά με τη συμβολή του επαγγέλματος του Γεωπόνου στην κοινωνία, χαμηλή αναγνωρισιμότητα.
- Οι συνεχείς αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, όπως η καθιέρωση Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής που γενικότερα δεν ευνοεί την ανάπτυξη των περιφερειακών Τμημάτων.
- Η χαμηλή χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων και κατ’ επέκταση των Τμημάτων δημιουργεί ένα κλίμα ανασφάλειας σχετικά με τη στελέχωση του Τμήματος σε γνωστικά αντικείμενα που κρίνονται απαραίτητα και την αναβάθμιση του υπάρχοντος εξοπλισμού.
- Κεφάλαιο 4: Παρουσίαση Στοχοθεσίας Τμήματος Γεωπονίας
Στρατηγικό Σχέδιο Τμήματος Γεωπονίας